ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΙΚΑΙΟΥ

Βιβλιογραφική Αναφοράς Ενότητας: Α.Σ.ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ, "ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΟ ΔΙΚΑΙΟ" , ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ Α.Ε., ΑΘΗΝΑ 2010 - Δ.Γ.ΧΡΙΣΤΟΦΙΛΟΠΟΥΛΟΣ, "ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ", ΕΚΔΟΣΕΙΣ Π.Ν.ΣΑΚΚΟΥΛΑΣ 2007 - Α.Σ.ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ, Τι είναι Δίκαιο", Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, ΑΘΗΝΑ 2018

Ως Δίκαιο θα μπορούσαμε να ορίσουμε απλά "...το σύνολο κανόνων με τους οποίους ρυθμίζεται η υποχρεωτικά και επιτακτικά η ανθρώπινη συμβίωση και που την τήρησή του επιβάλλει και εξασφαλίζει με κυρώσεις η κρατική εξουσία." Οι τύποι που παράγουν το Δίκαιο στην Ελλάδα είναι το Σύνταγμα, οι κανόνες του Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Δικάιου, οι Νόμοι του Ελληνικού κράτους και το Έθιμο.

Έαν ο Νόμος ακολουθεί την τυπική διαδκασία (νομοθετική πρωτοβουλία για τη σύνταξη του από τη Βουλή, επεξργασία-συζήτηση-ψήφιση από τη Βουλή, έκδοση και δημοσίευση στην εφημερίδα της Κυβέρνησης από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας) ονομάζεται Τυπικός Νόμος. Αν όμως η Κυβέρνηση (ή άλλος φορέας της εκτελεστικής εξουσίας) αναλαμβάνει την νομοθετική πρωτοβουλία τότε ο Νόμος χαρακτηρίζεται Ουσιαστικός (Προεδρικά Διατάγματα, Κανονιστικές πράξεις του Υπουργικού Συμβουλίου και άλλων οργάνων της Διοίκησης κτλ). Σε περιπτώσεις απρόβλεπτης ανάγκης ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκδίδει νόμο μετά από πρόταση του Υπουργικού συμβουλίου, που ονομάζεται Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, η οποία κυρώνεται από την Βουλή μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Τέλος σε περιόδους μη ομαλής λειτουργίας της Βουλής μπορούν να εκδοθούν Αναγκαστικοί Νόμοι (παλαιότερα ανάλογα ήταν τα Νομοθετικά Διατάγματα τα οποία καταργήθηκαν από ισχύον Σύνταγμα). Η τυπική ισχύς του Νόμου αρχίζει με τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης, ενώ η ουσιαστική ισχύς του αρχίζει 10 ημέρες μετά τη δημοσίευση (τότε αρχίζει να παράγει έννομες συνέπειες). Η ουσιαστική ισχύς του Νόμου μπορεί να είναι διαφορετική εφόσον αυτό γράφεται στη δημοσιευσή του.

Το Δίκαιο διαιρείται σε δύο μεγάλες κατηγορίες το Δημόσιο και το Ιδιωτικό.

Το Δημόσιο Δίκαιο διακρίνεται στο Συνταγματικό Δίκαιο, στο Διοικητικό Δίκαιο, στο Ποινικό Δίκαιο, στο Δημόσιο Διεθνές Δίκαιο, στο Εκκλησιαστικό Δίκαιο και στο Δικονομικό Δίκαιο. Το Συνταγματικό Δίκαιο είναι το σύνολο κανόνων που καθορίζουν τη μορφή του κράτους, την οργάνωση της κρατικής εξουσίας, τις βασκές αρχές διμορφώσεως των λεοτουργιών του κράτους κτλ. Το Διοικητικό Δίκαιο είναι το σύνολο κανόνων που ρυθμίζουν την οργάνωση και τη λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών και τις σχέσεις του με τους ιδιώτες.

Το Ιδιωτικό Δίκαιο διακρίνεται στο Αστικό Δίκαιο (ή Γενικό Ιδιωτικό Δίκαιο) και σε άλλους ειδικούς κλάδους όπως το Εμπορικό, Εργατικό κτλ. Το Αστικό Δίκαιο είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν τις έννομες σχέσεις των προσώπων σε όση έκταση αυτά ενεργούν ως ιδιώτες. Βάσει του Αστικού Δικάιου πρόσωπα είναι τα υποκείμενα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και διακρίνονται σε Φυσικά (κάθε άνθρωπος) και Νομικά (ένωση προσώπων ή περιουσίας, που επιδιώκουν ή εξυπηρετούν ορισμένο κοινό σκόπο και αποκτούν νομική προσωπικότητα). Τα Νομικά πρόσωπα που ιδρύονται με πρωτοβουλία του κράτους ονομάζονται Νομικά πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, ενώ αν ιδρύονται με πρωτοβουλία ιδωτών χαρακτηρίζονται Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου.