Για τη σύνταξη του ΚΤΗΜΑΤΟλεξιλογίου χρησιμοποιήθηκε η βιβλιογραφία που αναφέρεται εδώ.
Σε ορισμένα λήμματα όπου υπάρχει η ένδειξη (ΑΚ αριθμός) αναφέρεται σε συγκεκριμένο άρθρο τoυ αστικού κώδικα. Επίσης η επισήμανση (ΤΠΚ) παραπέμπει στις τεχνικές προδιαγραφές της κτηματογράφησης που δημοσιεύθηκαν το 2013. Η ένδειξη (ΝΟΚ) παρεπέμεπει σε ορισμό του άρθρου 2 από το Νέο Οικοδομικό Κανονισμό.
Α ΑΓΡΟΤΕΜΑΧΙΟ
είναι τα αγροτικά ακίνητα που δεν προέρχονται από παραχώρηση για αγροτική αποκατάσταση (βλ. κληροτεμάχιο). Κύρια εμπειρική διαφοροποίηση του αγροτεμάχιου από το γήπεδο είναι ότι το πρώτο θεωρείτε άκτιστο (σημ.8).
ΑΙΓΙΑΛΟΣ
η ζώνη της ξηράς που βρέχεται απο τη θάλασσα από τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της (άρθρο 1, Ν.2971/2001, ΦΕΚ Α 285). Ως παλαιός αιγιαλός ορίζεται η ζώνη της ξηράς που προέκυψε από τη μετακίνηση της ακτογραμμής προς τη θάλασσα, οφείλεται σε φυσικές προσχώσεις ή τεχνικά έργα, και προσδιορίζεται από το όριο του νέου αιγιαλου και όριο του παλαιότερα υφιστάμενου. Στον ίδιο νόμο υπάρχουν και οι ορισμοί για την παραλία, τη ζώνη παραλίας, την όχθη και την παρόχθια ζώνη. Ο αιγιαλός όπως και η όχθη είναι πράγματα κοινόχρηστα και η κυριότητά τους ανήκει στο κράτος. Ο παλιός αιγιαλός και η παρόχθια ζώνη ανήκουν στη ιδιωτική περιουσία του κράτους κια καταγράφονται ως δημόσια κτήματα (άρθρο 2, Ν.2971/2001, ΦΕΚ Α 285). Ο καθορισμός του αιγιαλού (ή όχθη), του παλιού αιγιαλού (ή παλαία όχθη) και της παραλίας γίνεται με απόφαση της διοίκησης η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Την απόφαση συνοδεύει το σχετικό διάγραμμα στο οποίο απεικονίζονται με πολυγωνικές γραμμές και με χρώμα κόκκινο ο αιγιαλός (ή όχθη), με χρώμα κυανό ο παλιός αιγιαλός (ή παλιά όχθη), με χρώμα κίτρινο η παραλία. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασία του καθορισμού όλες οι εκτάσεις που περιλαμβάνονται από το όριο του αιγιαλού προς της θάλασσα (ή από το όριο της όχθης προς τη λίμνη) περιέρχονται χωρις αποζημίωση ατο Δημόσιο.
ΑΚΙΝΗΤΑ (ΠΡΑΓΜΑΤΑ)
είναι το έδαφος και τα συστατικα του μέρη (ΑΚ 948)
ΑΚΙΝΗΤΟ (ΒΑΣΕΙ Τ.Π. ΚΤΗΜΑΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ)
είναι αυτοτελές και ενιαιο ιδιοκτησιακό αντικείμενο που ανήκει εξ' αδιαιρέτου σ' έναν ή σε περισσότερους συγκύριους. Ως ακίνητα χαρακτηρίζονται τα γεωτεμάχια, οι οριζόντιες και κάθετες ιδιοκτησίες, τα μεταλλεία καθώς και ειδικά ιδιοκτησιακά καθεστώτα που μπορεί να υφίστανται σε περιοχές της χώρας λόγω εθιμικού δικάιου(Αποφ.49439/2013, ΦΕΚ Β 2362/2013)
ΑΚΙΝΗΤΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟ
είναι τα ακίνητα που βρίσονται εκτός σχεδίου πόλης και εκτός οικισμού και χρησιμοποιούνται για γεωργική εκμετάλευση και παραγωγή φυσικών καρπών (σημ.8). Παρόμοιες ορολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν το αγροτεμάχιο, το κληροτεμάχιο, το γήπεδο.
ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ (Α.Ν.)
οι πράξεις της εκτελεστική εξουσίας, με τις οποίες χωρίς καμιά πρόβλεψη από το Συνταγμα και εξουσιοδώτηση τυπικού νόμου (οι νόμοι που ψηφίζονται από τη Βουλή, εκδίδονται απο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και δημοσιεύονται στην "Εφημερίδα της Κυβερνήσεως"), τίθενται, καταργούνται ή τροποποιούνται κανόνες δικαίου. Οι Α.Ν. εκδίδονται συνηθέστερα σε ανώμαλες περιόδους.
ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ (Ή ΓΕΝΙΚΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ)
είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν τις έννομες σχέσεις όλων των προσώπων σε όση έκταση ενεργούν αυτά σαν ιδώτες. Είναι το κύριο μέρος από το ιδιωτικό δίκαιο που περιλαμβάνει και άλλους κλάδους όπως το εμπορικό, το εργατικό κλπ. Το ιδιωτικό δίκαιο είναι η μία από της δύο κατηγορίες του (εθνικού ή εσωτερικου) δικαίου. Η άλλη είναι το δημόσιο δίκαιο.
ΑΣΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ
το συστηματοποιημένο γενικό ιδιωτικό δίκαιο (σημ.3). Περιλαμβάνει πέντε μέρη καλούμενα και βιβλία (1.Γενικές Αρχές - 2.Ενοχικό Δικαιο - 3. Εμπράγματο Δίκαιο - 4. Οικογενειακό Δίκαιο - 5.Κληρονιμικό Δίκαιο) και κάθε βιβλίο υποδιαιρείται σε κεφάλαια τα οποία περιέχουν τα άρθα του κώδικα. Ο ΑΚ ξεκινά από το άρθρο 1 και τελειώνει με το άρθρο 2035. Η εφαρμογή του στην Ελλάδα γίνεται μετά το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πολέμου με το Ν.Δ. 7/10-3-1946 και την αναδρομική ισχύ του από 23/02/1946. Η πρώτη επιτροπή για τη σύνταξη του ΑΚ έγινε 1930 και το1934 παρουσιάστικαν τα σχέδια των πέντε βιβλίων του. Το 1938 ανατέθηκε στο Γ. Μπαλή η τελική επεξεργασία αλλά ο Α.Ν. 2250/1940 που τον έθεσε σε ισχύ από 1/07/1940 ανεστάλει από την κατοχική κυβέρνηση.
Β
Γ ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ
είναι το Ελληνικο Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς του 1987 (ΕΓΣΑ 87) με ελλειψοειδές αναφορά το GRS 80. Ως Προβολικό Σύστημα Αναφοράς το Εθνικό Κτηματολόγιο χρησιμοποιεί την Εγκάρσια Μερκατορική Προβολή (ΤΜ). (ΤΠΚ)
ΓΕΩΤΕΜΑΧΙΟ
είναι η συνεχόμενη έκταση γης (εξαίρεση μπορεί να υπάρξη για ειδικές περιπτώσεις όπως οι εργατικές κατοικίες) που ανήκει εξ αδιαιρέτου κατά κυριότητα σε έναν ή περισσότερους δικαιούχους. Χαρακτηρίζεται από έναν μοναδικό αριθμό τον Κωδικό Αριθμό Εθνικού Κτηματολογίου (ΚΑΕΚ) και απεικονίζεται στα Κτηματολογικά Διαγάμματα ως τμήμα εδάφους μαζί με τα συστατικά του μέρη ανεξαρτήτως του χαρακτήρα αυτόυ (δασικό, αγροτικό κτλ) και της χρήσης του. (ΤΠΚ)
ΓΗΠΕΔΟ
είναι η συνεχόμενη έκταση γης που αποτελεί αυτοτελές και ενιαίο ακίνητο και ανήκει σε ένα ή περσσότερους κυρίου εξ αδιαιρέτου,σε περιοχή εκτός εγκεκριμένου σχεδίου. Τα εντός σχεδίου ονομάζονται οικόπεδα. (ΝΟΚ)
Δ ΔΑΣΟΣ
πάσα έκταση της επιφανείας του εδάφους, η οποία καλύπτεται εν όλω ή σποραδικώς υπό αγρίων ξυλωδών φυτών οιωνδήποτε διαστάσεων και ηλικίας αποτελούντων ως εκ της μεταξύ των αποστάσεως και αλληλεπιδράσεως οργανική ενότητα και η οποία δύναται να προσφέρει προϊόντα εκ των ως άνω φυτών εξαγόμενα ή να συμβάλει εις τη διατήρησιν της φυσικής και βιολογικής ισορροπίας ή να εξυπηρετήσει την διαβίωση του ανθρώπου εντός του φυσικού περιβάλλοντος (άρθρο 3, Ν998/1979, ΦΕΚ Α 289).
ΔΑΣΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ
πάσα έκταση της επιφανείας του εδάφους, καλυπτόμενης υπό αραιής ή πενιχράς υψηλής ή θαμνώδους, ξυλώδους βλαστήσεως οιασδήποτε διαπλάσεως και δυναμένη να εξυπηρετήσει μίαν ή περισσότερες των εν τη προηγουμένη παραγράφω λειτουργιών (άρθρο 3, Ν998/1979, ΦΕΚ Α 289).
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ή ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ
αυτό που ορίζει την εφαρμογή στο έδαφος των εγκεκριμένων ρυμοτομικών σχεδίων. (ΝΟΚ)
ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΑ
η δηλωση της βούλησης που κατευθύνεται ενσυνείδητα στη παραγωγή έννομης συνέπειας. Ο όρος "δηλωση της βούλησης" επειδή δεν είναι νομικά επαρκής ίδιαιτερα στις περιπτώσεις των εμπράγμματων δικαιωμάτων, αντικαθίστανται από τον όρο "πραγματικό" που δηλώνει το σύνολο των νομικών γεγονότων από τα οποία ο νόμος εξαρτά έννομη συνέπεια. (3)
ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΑ ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΗ
το μέσο με το οποίο συνιστάται, μεταβιβάζεται, επιβαρύνεται ή καταργείται εμπράγματο δικαιώμα. Η εμπράγματη δικαιοπραξία μπορεί να είναι διμερής (καταρτίζεται μεταξύ δικαιοπαρόχου και δικαιοδόχου) ή μονομερείς. Κατά τη σύνταξη συμβολαιογραφικού εγγράφου για τη σύσταση ή μεταβίβαση εμπράγματου δικαιώματος συντελούνται δύο δικαιοπραξίες μια ενοχική (η δημιουργία της υποχρεώσης για συγκεκριμένη παροχή από τον οφειλέτη) και η εμπράγματη (που αφορά τη συσταση ή τη μεταβίβαση του ίδιου του δικαιώματος). Με την πρώτη (ενοχική) δεν επέρχετε καμιά μεταβολή στο εμπράγματο δικαίωμα, με τη δεύτερη (εμπράγματη) επέρχεται η άμεση μεταβολή με τη οποία εκπληρώνεται η υπόσχεση που δόθηκε στην πρώτη. Έτσι σε μία αγορά ακινήτου ο Β οφείλει για τη μεταβίβαση της κυριότητα του ακινήτου να καταβάλει ένα χρηματικό ποσό (ενοχική δικαιοπραξία) κια ο Α να μεταβιβάσει την κυριότητα στον Β (εμπράγματη δικαιοπραξία) εξαιτίας αυτής την καταβολής χρημάτων.
ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΑ ΕΝΟΧΙΚΗ
η δικαιοπραξία με την οποία παράγεται, μεταβιβάζεται, αλλοιώνεται ή καταργείται ενοχικό δικαίωμα.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ
η εξουσία που απονέμει το δίκαιο για την ικανοποίηση ένομου συμφέροντος και την εκπλήρωση της κοινωνικής αποστολής του προσώπου. Το υποκείμενο του δικαιώματος ονομάζεται δικαιούχος και είναι αυτός που ευνοείται από τη ρύθμιση της έννομης σχέσης (ένομο συμφερον). Δικαιούχοι μπορεί να είναι φυσικά πρόσωπα ή νομικά πρόσωπα. (3)
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ
η μονομερής δήλωση της βούλησης του διοικητικού οργάνου, η οποία γίνεται με ορισμένη ή όχι διαδικασία και με την οποία θεσπίζονται κανόνες δικαίου. Η εκτελεστότητα της διοικητικής πράξης είναι υποχρεωτική και διασφαλίζεται με κυρώσεις. Μπορεί να ανασταλεί η εκτέλεσή της μόνο αν προσβληθεί με αίτηση ακυρώσεως ή με προσφυγή στα διοικητικά δικαστήρια. Οι διοικητικές πράξεις διακρίνονται σε κανονιστικές (που κατά κανόναδημοσιεύονται στην "Εφημερίδα της Κυβέρνησης" ) και σε ατομικές (ρυθμίζει συγκεκριμένα θέματα όπως η έκδοση οικοδμικής άδειας και δεν δημοσιεύεται στην "Εφημερίδα της Κυβέρνησης"). (3)
ΔΙΟΡΘΩΤΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ
η διόρθωση τμήματος της αρχικής Πράξης Εφαρμογής που συντάσσεται μετά από αίτημα του ενδιαφερόμενου. Για τις Διορθωτικές Πράξης Εφαρμογής η μέριμνα μεταγραφής στο Υποθηκοφυλακείο ή η καταχώρηση στο Κτηματολογικό Γραφείο βαρύνει των αιτούντα. Κατά τη σύνταξη της Διορθωτικής λαμβάνεται υπόψη η πραγματική και νομική κατάσταση που είχαν οι ιδιοκτησίες κατά το χρόνο σύνταξης της αρχοκής Πράξης Εφαρμογής. (4)
ΔΟΜΙΚΟ ΕΡΓΟ
κάθε είδους κατασκευή, ανεξάρτητα από τα υλικά και τον τρόπο κατασκευής της, που είναι σταθερά συνδεδεμένη με το έδαφος, δεν έχει δυνατότητα αυτοκίνησης και δεν μπορεί να ρυμουλκηθεί. (ΝΟΚ)
ΔΟΥΛΕΙΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΕΣ
σε κάθε κύριο άλλου ακινήτου είναι η ωφέλεια που παρέχεται όταν αποκτησεί εμπράγματο δικαίωμα πάνω σε ακίνητο που δεν είναι κύριος (ΑΚ 1118).Το ακινητο αυτό χαρακτηρίζεται δουλεύον και ο κύριος φέρει το βάρος είτε να ανέχεται τη χρησιμοποίηση του ακινήτου του από τον κύριο του δεσπόζοντος είτε να παραλείπει ορισμένες πράξεις, τις οποίες θα είχε δικαίωμα να επιχειρεί ως κύριος (ΑΚ 1119). Η σύσταση δουλείας μπορεί να γίνει είτε με δικαιοπραξία είτε με χρησικτησία (ΑΚ 1121). Συνηθισμένο παραδείγμα πραγατικής δουλείας είναι η δουλεία διόδου, ή η δουλεία διέλευσης καλωδίων.
ΔΟΥΛΕΙΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ
η σύσταση εμπρ΄γματου δικαιώματος πάνω σε ακίνητο που παρέχει κάποια εξουσία ή χρησιμότητα υπερ ορισμένου προσώπου (ΑΚ 1188). Συνηθέστερες προσωπικές δουλείες είναι η επικαρπία (ΑΚ 1142) και η οίκηση (ΑΚ 1183). Εφόσον δεν ορίζεται διαφορετική η προσωπική δουλεία αποσβήνεται με το θάνατο του δικαιούχου και δεν μεταβιβάζεται (ΑΚ 1190).
ΔΡΟΜΟΙ ή ΟΔΟΙ
οι κοινόχρηστες εκτάσεις που εξυπηρετούν τις ανάγκες κυκλοφορίας των οχημάτων και των πεζών. (ΝΟΚ)
Ε ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ
ή Ρυμοτομικό Σχέδιο ή Σχέδιο Πόλης ή Πολεοδομική Μελέτη ή Πολεοδομικό Σχέδιο είναι το διάγραμμα με τον τυχόν ειδικό πολεοδομικό κανονισμό που έχει εγκριθεί σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις και καθορίζει τους ειδικούς όρους δόμησης, τους κοινόχρηστους, κοινωφελείς και δομήσιμους χώρους και τις επιτρεπόμενες χρήσεις σε κάθε τμήμα ή ζώνη τους. Το Ν.Δ. της 17-7/1923 αποτελεί τον πρώτο βασικό νόμο του κράτους για την ανάπτυξη των οικισμών. Συνήθως η έννοια της Πολεοδομικής Μελέτης είναι ευρύτερη του Ρυμοτομικού Σχεδίου μιας και περιλαμβάνει και άλλα σχέδια εκτός του διαγράμματος. (ΝΟΚ) - (11)
ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΟ ΔΙΚΑΙΟ
το σύνολο κανόνων ιδιωτικού δικαίου που ρυθμίζουν τις έννομες σχέσεις προσώπων προς πράγματα (εμπραγματα δικαιώματα). Η κυριότερη πηγή του εμπράγματου δικαίου είναι τα άρθρα 947 έως και 1345 του Αστικού Κώδικα. Ωστόσο άλλες ρυθμίσεις για το εμπράγματο δίκαιο εμπεριέχονται στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, στο Δημόσιο Δίακαιο και σε Ειδικούς Νόμους όπως το καθεστώς της οριζόντιας καιμκάθετης ιδιοκτησίας. (1)
ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΗ ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΑ
το μέσο με το οποίο συνιστάται, μεταβιβάζεται, επιβαρύνεται ή καταργείται εμπράγματο δικαιώμα. Η εμπράγματη δικαιοπραξία μπορεί να είναι διμερής (καταρτίζεται μεταξύ δικαιοπαρόχου και δικαιοδόχου) ή μονομερείς. Κατά τη σύνταξη συμβολαιογραφικού εγγράφου για τη σύσταση ή μεταβίβαση εμπράγματου δικαιώματος συντελούνται δύο δικαιοπραξίες μια ενοχική (η δημιουργία της υποχρεώσης για συγκεκριμένη παροχή από τον οφειλέτη) και η εμπράγματη (που αφορά τη συσταση ή τη μεταβίβαση του ίδιου του δικαιώματος). Με την πρώτη (ενοχική) δεν επέρχετε καμιά μεταβολή στο εμπράγματο δικαίωμα, με τη δεύτερη (εμπράγματη) επέρχεται η άμεση μεταβολή με τη οποία εκπληρώνεται η υπόσχεση που δόθηκε στην πρώτη. Έτσι σε μία αγορά ακινήτου ο Β οφείλει για τη μεταβίβαση της κυριότητα του ακινήτου να καταβάλει ένα χρηματικό ποσό (ενοχική δικαιοπραξία) κια ο Α να μεταβιβάσει την κυριότητα στον Β (εμπράγματη δικαιοπραξία) εξαιτίας αυτής την καταβολής χρημάτων. (1)
ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ
δικαιώμα που παρέχει εξουσία άμεση και εναντίον όλων πάνω στο πράγμα και εκφράζει τις νομικές μορφές εξουσίασης των οικονομικών αγαθών. Τέτοια είναι η κυριότητα, οι δουλείες, το ενέχυρο (αφορά μόνο τα κινητά πράγματα-ΑΚ 1209) και η υποθήκη (αφορά μόνο τα ακίνητα πράγματα-ΑΚ1259) (ΑΚ 973). Τα εμπράγματα δικαιώματα που παρέχουν στο δικαιούχο την εξουσία χρήσης του πράγματος, ώστε να αντλήσει ορισμένη ωφέλεια χωρίς να εκποιήση του, χαρακτηρίζονται ως δικαιώματα ουσίας (προσωπικές κια πραγματικές δουλείες), ενώ εκείνα που ο δικαιούχος έχει την εξουσία εκποιήσης τους και όχι χρήσης ονομάζονται δικαιώματα αξίας (υποθήκη). Η διάκριση αυτή αφορά όλα τα περιορισμένα εμπράγματα δικαιώματα δηλαδή εξαιρείται μόνο το δικαίωμα της κυριότητας.
ΕΝΟΧΗ
η νομική σχέση δύο τουλάχιστον προσώπων σύμφωνα με την οποία ο ένας (οφειλέτης) έχει υποχρέωση απέναντι στον άλλο (δανειστής) σε ορισμένη παροχή. Η παροχή συνίσταται σε πράξη ή σε παράλειψη (ΑΚ 287).
ΕΝΟΧΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΠΡΑΞΙΑ
η δικαιοπραξία με την οποία παράγεται, μεταβιβάζεται, αλλοιώνεται ή καταργείται ενοχικό δικαίωμα (ΑΚ 361).
ΕΝΟΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ
το δικαίωμα του δανειστή να απαιτήσει από τον οφειλέτη την παροχή. Επίσης το ενοχικό δικαιώμα ονομάζεται και ενοχική αξίωση ή απαίτηση. Το ενοχικό δικαίωμα που αφορά πράγμα δεν παρέχει άμεση εξουσία στο πράγμα, οπως το εμπράγματο, αλλά έχει ως αντικείμενο τη βούληση του οφειλέτη. Ο δανειστής με υποθήκη ένα ακίνητο δεν είναι κύριος του ακινήτου (1)
ΕΠΙΚΑΡΠΙΑ
το εμπραγμάτο δικαίωμα του επικαρπωτή να χρησιμοποιεί και να καρπώνεται ξένο πράγμα, διατηρώντας όμως ακέραιη την ουσία του (ΑΚ 1142). Ανήκει στις προσωπικές δουλείες και συνιστάται με δικαιοπραξία ή χρησικτησία (ΑΚ 1143). Αν δεν ορίζεται διαφορετικά αποσβένεται με το θάνατο του επικαρπωτή και δεν μεταβιβάζεται(ΑΚ 1166, 1167).
Ζ
Η
Θ
Ι
Κ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ (ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ)
είναι οι κανονιστκές διοικητικές πράξεις προκειμένουν να ρυθμιστούν ορισμένα ειδικότερα θέματα (αρ.Συντ.43). Τέτοιου είδους πράξεις είναι τα κανονιστικα προεδρικά διατάγματα (ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ), οι κανονοστικές πράξης του Υπουργικού Συμβουλίου, των Υπουργών (ΚΟΙΝΕΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ-ΚΥΑ) και άλλων οργάνων της Διοίκησης.
ΚΑΤΑΤΜΗΣΗ
η απόσπαση τμήματος γεωτεμαχίου, που είναι αυτοτελές και ανήκει σε έναν ή περισσότερους συγκυρίους εξ αδιαιρέτου, και η μεταβίβασή του σε τρίτο (8). Η κατάτμηση για μην είναι ακυρή (εκτός από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε γεωτεμαχίου, κληροτεμάχιο, οικόπεδο κτλ) πρέπει να ικανοποιεί δύο γενικές παραμέτρους, την διαίρεση (φυσική παράμετρος) και την μεταβολή του αρχικού εμπράγματος δικαιώματος (νομική παράμετρος). Η διαίρεση αφορά το σχηματισμό ενός νέου αυτοτελούς και ανεξάρτητου γεωτεμαχίου, όχι κατά χρήση, ενώ η μεταβολή του αρχικού εμπράγματος δικαιώματος ταυτίζεται με υποχρεωτική μεταβολή των αρχικών ποσοστών των εμπράγματωνσχέσεων. Έτσι αν ένα γεωτμάχιο ανήκει σε δύο δικαιούχους κατά 50% και κάποια στιγμή αποφασίσουν να το χωρίσουν σε δύο νέα ανεξάρτητα γεωτεμάχια ώστε έκαστως να είναι κύριος κατά 100% σε ένα από αυτά, τότε η πράξη αυτή είναι μια κατάτμηση μιας και εκτός από τη φυσική παράμετρο ικανοποιεί και τη μεταβολή των εμπράγματων δικαιωμάτων.
ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ
συντίθεται από τα Κτηματολογικά Φύλλα, στα οποία καταχωρίζονται ηλεκτρονοκώς ή και εντύπως οι Κτηματολογικές Εγγραφές. (άρθρο 10, Ν.2664/1998)
ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ
το μέρος που τοπικά σε κάθε περιοχή που λειτουργεί το Εθνικό Κτηματολόγιο, τηρούνται τα Κτηματολογικά Στοιχεία. (άρθρο 3&4, Ν.2664/1998)
ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
η απεικόιση των χωρικών στοιχείων των ακινήτων, που αφορούν τις εγγραφές των Κτηματολογικών Πινάκων και συνιστούν αποτέλεσμα της επεξεργασίας της χωρικής πληροφορίας που συλλέχθηκε κατά τη διάρκεια της Κτηματογράφησης. (ΤΠΚ)
ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΓΓΡΑΦΕΣ
όλα τα εγγραπτέα δικαιώματα που αφορούν ακίνητα κατά την έννοια του άρθρου 948 του Αστικού Κώδικα και κάθε άλλο αυτοτελές, συνδεόμενο με το έδαφος, ιδιοκτησιακό αντικείμενο. (άρθρο 4,Ν.2664/1998)
ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ
το σύνολο των γεωτεμαχίων που περιβάλλονται από οποιοδήποτε φυσικό ή τεχνητό χαρακτηριστικό, όπως δρόμος, αρδευτικό κανάλι, ποτάμι κτλ. (ΤΠΚ)
ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
τα στοιχεία που τηρούνται στο Κτηματολογικό Γραφείο καιπεριλαμβάνουν τα Κτηματολογικά Διαγράμματα, τους Κτηματολογικούς Πίνακες, το Κτηματολογικό Βιβλίο, το Ημερολόγιο, Το Αλφαβητικό Ευρετήριο, το Αρχείο Τίτλων, Διαγραμμάτων και Λοιπών συνυποβαλλόμενων κατά την εγγραφή αίτησης στο Κτηματολογικό Βιβλίο (άρθρο 3, Ν.2664/1998)
ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ
ο πίνακας που οργανωμένος ανά ΚΑΕΚ περιλαμβάνει το σύνολο των ισχύοντων δικαιωμάτων που συλλέχθηκαν κατά τη διαδικασία της Κτηματογράφησης. (ΤΠΚ)
ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
το σύνολο των Κτηματολογικών Ενοτήτων που περιλαμβάνονται από κύριους οδικούς άξονες ή άλλου είδους φυσικά ή τεχνητά χαρακτηριστικά. (ΤΠΚ)
ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΦΥΛΛΟ
το φύλλο που καταχωρίζονται για κάθε αυτοτελές ιδιοκτησιακό αντικείμενο στο Εθνικό Κτηματολόγιο (γεωτεμάχιο, κάθετη ή οριζόντια ιδιοκτησία) όλες η σχετικές με το αντικείμενο αυτό Κτηματολογικές Εγγραφές. (άρθρο 11, Ν.2664/1998)
ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΕΘΝΙΚΟ
το κτηματοκεντρικό σύστημα δημοσιότητας για την καταχώρισης νομικών, τεχνικών και άλλων πρόσθετων πληροφοριών για όλα τα ακίνητα της επικράτειας της χώρας. (άρθρο 1,Ν.2664/1998)
ΚΛΗΡΟΤΕΜΑΧΙΟ
τα αγροτικά ακίνητα που παραχωρήθηκαν από το Ελληνικό Δημόσιο ως αγροτικός κλήρος στους αντήμονες καλλιεργητές για την αγροτοκή αποκατάστασή τους. Οι τίτλοι με τους οποίου μπορεί να αποδειχθεί η κυριότητά τους εκδίδονταν από το Υπουργείο Γεωργίας ή τη Δ/νση Γεωργίας κάθε Νομού ή Από την Αγροτική Τράπεζα. Η νομοθεσία που καθορίζι του περιορισμούς και τα δικαιώματα των κληρούχων είναι ένα σύνολο νόμων που χαρακτηρίζονται ως εποικιστική νομοθεσία. Το σύνολο αυτό οργανώνεται γύρω από των Αγροτικό Κώδικα (Β.Δ. 29.10.1949 - ΦΕΚ Α 342) ο οποίος με το νόμο 4061/2012 (ΦΕΚ Α 66) καταργήθηκε (άρθρο 37). Έτσι έπαψαν να ισχύουν και όλοι οι περιορισμοί περί κατατμήσεων κ.α.
ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΑ (common use)
είναι ιδίως τα νερά με ελεύθερη και αέναη ροή, οι δρόμοι, οι πλατείες, οι γιαλοί, τα λιμάνια, οι όρμοι, οι όχθες πλεύσιμων ποταμων, οι μεγάλες λίμνες και οι όχθες τους (ΑΚ 967). Εφόσον δεν ανήκουν στο Δήμο/Κοινότητα ή ο νόμος δεν ορίζει διαφορετικά τότε ανήκουν στο Δημόσιο (ΑΚ 968). Τα κοινόχρηστα πράγματα μπορούν να αποκτηθούν με παραχώρηση της αρχής κατά τους όρους του νόμου ιδιαίτερα ιδιωτικά δικαιώματα εφόσον με τα δικαιώματα αυτά εξυπηρετείται ή δεν αναιρείται η κοινή χρήση (ΑΚ970).
ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ (places of common use)
οι κοινής χρήσης ελεύθεροι χώροι, που καθορίζονται από το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο ή έχουν τεθεί σε κοινή χρήση με οποιονδήποτε νόμιμο τρόπο. (ΝΟΚ)
ΚΟΙΝΩΦΕΛΕΙΣ ΧΩΡΟΙ (places of common interest/good)
οι χώροι που καθορίζονται από το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο ή τοπικό ρυμοτομικό ή σχέδιο οικισμού και προορίζονται για την ανέγερση κατασκευών κοινής ωφέλειας δημόσιου ή ιδιωτικού χαρακτήρα. (ΝΟΚ)
ΚΥΡΙΟΤΗΤΑ (ownership, property, seisin)
το εμπραγματο δικαίωμα της διάθεσης του πράγματος από τον κύριό του, κατ' αρεσκείαν και ο αποκλεισμός κάθε ενέργειας άλλου πάνω σ' αυτό (ΑΚ 1000). Αντικείμενο της κυριότητας είναι μόνο τα πράγματα (ΑΚ 999). Η κυριότητα πάνω σε ακίνητο πράγμα, εφόσον ο νόμος δεν το ορίζει διαφορετικά, εκτείνεται στο χώρο πάνω και κάτω από το έδαφος μέχρι ένος αντίστοιχου ύψους και βάθους, ώστε πάνω και κάτω από αυτά να μην εξαρτάται κανένα συμφέρον του κυρίου του πράγματος (ΑΚ 1001). Γενικότερα εξαιτίας της γενική και αφηρημένης εξουσίας της κυριότητας μπορούν να περιληφθεί σ΄αυτήν κάθε νοητή ενέργεια πάνω στο πράγμα με την προϋπόθεση να μην την απαγορεύει νόμος. Γι αυτό και η κυριότητα είναι το μόνο μη περιορισμένο εμπράγματο δικαίωμα. Η έννοια της κυριότητας στο ασικό δικαίο είαν συνώνυμη με την έννοια της ιδιοκτησίας η οποία προστατεύεται από το Κράτος σύμφωνα με την παραγραφο 1 του άρθρου 17 του Συντάγματος της Ελλάδας. Η κυριότητα διαφέρει από τη νομή όχι ως προς το περιεχόμενο, και οι δύο όροι δηλώνουν την απεριόριστη εξουσία που ασκεί ο κύριος ή νομέας πάνω στο πράγμα, αλλά ως προς τη φύση του. Η κυριότητα είναι η έννομη εξουσία πάνω στο πράγμα, ενώ η νομή η φυσική εξουσία πάνω στο πράγμα (όπως ο καταπατητής ξένης εδαφικής έκτασης).
ΚΩΔΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ (ΚΑΕΚ)
ο αποκλειστικός για κάθε γεωτεμάχιο κωδικός αριθμός. Ο ΚΑΕΚ έχει ως βάση τη διοικητική διαίρεση της χώρας πριν το σ΄χεδιο Καποδίστρια και αποτελείται από δώδεκα ψηφία. Τα πρώτα δύο αντιστοιχούν στο Νομό, τα επόμενα τρία στον ΟΤΑ, τα δύο επόμενα στον Κτηματολογικό Τομέα, τα επόμενα δύο στην Κτηματολογική Ενότητα και τα τελευταία τρία είναι ο αύξων αριθμός του γεωτεμαχίου εντός της Κτηματολογικής Ενότητας. (ΤΠΚ)
Λ
Μ ΜΕΤΑΓΡΑΦΗ
η καταχώριση περίληψης, που περιέχει τα κύρια γνωρίσματα της μεταγραπτέας πράξης, στο βιβλίο μεταγραφών, κατά χρονολογική σειρά προσαγωγής. Τη μεταγραφή μπορεί να ζητήσει οποιοσδήποτε δικαιολογεί έννομο συμφέρων (ΑΚ 1194). Τα βιβλία των μεταγραφών χωρίζονται σε τόμους και κάθε εγγραφή χαρακτηρίζεται από τον τόμο και τον αριθμό μεταγραφής. Στο Εθνικό Κτηματολόγιο η έννοια του τόμου και αριθμού αντιστοιχίζεται στων αριθμό πρωτοκόλλου και την ημερομηνία εγγραφής της πράξης. Χωρίς μεταγραφή δεν επέρχεται η μεταβίβαση της κυριότητας του ακινήτου ή η σύσταση, μετάθεση, κατάργηση εμπράγματου διακιώματος πάνω στο ακίνητο. Εξαιρούνται οι τελεσίκες δικαστικές αποφάσεις με τις οποίες αναγνωρίζεται η κυριότητα ή άλλο εμπράγματο δικαίωμα σε ακίνητο που έχει κτηθεί με έκτατη χρησικτησία (ΑΚ 1198). Στις μεταγραφές σημαντικό ρόλο παίζει η ημαρομηνία εγγραφής. Όταν μεταγράφονται την ίδια ημέρα σχετικά δικαιώματα πάνω στο ίδιο ακίνητο, προτιμάται εκείνη η μεταγραφή που αφορά τον έστω και κατ' ελάχιστο χρόνο αρχαιότερο τίτλο (ΑΚ 1206).
Ν ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ
ένωση προσώπων για την επιδίωξη ορισμένου σκοπού ή συνόλου περιουσίας, για την επιδίωξη ή την εξυπηρέτηση ορισμένου σκοπού και αποκτούν νομική προσωπικότητα, αν τηρηθούν οι όροι που αναγράφει ο νόμος (ΑΚ 61). Τα νομικά πρόσωπα διακρίνονται σε δημοσίου δικαίου (ιδρύονται με πρωτοβουλία του κράτους και ασκούν δημόσια εξουσία) και σε ιδωτικκου δικαίου (ιδρύονται με ιδιωτική πρωτοβουλία και λειτουργούν με τους κανόνες του ιδιωτικού δικαίου).
ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΑ (Ν.Δ.)
με το ισχύον Σύνταγμα δεν θεσπίζονται Ν.Δ. Αυτά που έχουν ήδη εκδοθεί δεν παύουν να ισχύουν εφόσον δεν έχουν καταργηθεί ρητά ή σιωπηρά με νεότερους νόμους. Τα Ν.Δ. εκδίδονταν συνηθέστερα σε ανώμαλες περιόδους.
ΝΟΜΟΙ
είναι η δεύτερη, μετά το σύνταγμα, πηγή δικαίου και περιέχουν ρυθμίσεις που έχουν γενικό χαρακτήρα και αφηρημένο. Οι νόμοι διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με το περιέχομενο, τον τρόπο εφαρμογής τους κτλ. Η τυπική ισχύς ενός νόμου είναι η ημερομηνία δημοσίευσής του στην "Εφημερίδα της Κυβερβήσεως". Η ουσιαστική ισχύς του αρχίζει δέκα (10) ημέρες μετά τη δημοσίευσή του, τότε που η ισχύς του νόμου παράγει έννομες συνέπειες, εκτός και αν ο νόμος ορίζει την ισχύ του διαφορετικά.
ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ
είναι το σύνολο των δικαστικών αποφάσεων και δεν αποτελεί πηγή δικαίου. Στην πράξη έχει επικρατήσει τα κατώτερα Δικαστήρια (Ειρηνοδικείο, Πρωτοδικείο, Εφετείο) να λαμβάνουν υπόψη τους τις αποφάεις των ανώτατων Δικαστηρίων (Άρειος Πάγος, Συμβούλιο της Επικρατείας κ.α.).
Ξ
Ο ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ
η γραμμή που καθορίζεται από εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο και αποτελεί όριο της δόμησης στο οικοδομικό τετράγωνο προς τον κοινόχρηστο χώρο που το περιβάλλει. (ΝΟΚ)
ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ
κάθε δομήσιμη ενιαία έκταση που βρίσκεται μέσα στο εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο και περιβάλλεται από κοινόχρηστους χώρους ή και εκτός σχεδίου περιοχή. (ΝΟΚ)
ΟΙΚΟΠΕΔΟ
η συνεχόμενη έκταση γης που αποτελεί αυτοτελές και ενιαίο ακίνητο και ανήκει σε ένα ή περσσότερους κυρίου εξ αδιαιρέτου, σε περιοχή εντός εγκεκριμένου σχεδίου. (ΝΟΚ)
ΟΜΟΡΑ ΟΙΚΟΠΕΔΑ-ΓΗΠΕΔΑ
τα οικόπεδα ή γήπεδα που έχουν τουλάχιστον ένα κοινό όριο ή ένα κοινό τμήμα ορίου. (ΝΟΚ)
ΟΡΙΑ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ-ΓΗΠΕΔΟΥ
οι γραμμές που το χωρίζουν από τα όμορα οικόπεδα ή γήπεδα και τους κοινόχρηστους χώρους ή μόνο από όμορα οικόπεδα ή γήπεδα. Τα όρια του οικοπέδου με τους κοινόχρηστους χώρους συμπίπτουν με τα όρια του οικοδομικού τετραγώνου στις εντός σχεδίου περιοχές (ΝΟΚ). Σε περίπτωση σύγχυσης των ορίων χωρεί κανονισμός τους από το δικαστήριο. Αν είναι ανέφικτη η εξακρίβωση τους, προσδιορίζονται σύμφωνα με την υπάρχουσα κατάσταση της νομής. Αν δεν μπορεί και αυτή να εξακριβωθεί, κατανέμεται η αμφισβητούμενη έκταση κατάίσο μέρος στο καθένα από τα ακίνητα (ΑΚ 1020).
ΟΡΙΑ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟΥ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟΥ
οι γραμμέςωπου το χωρίζουν από τους κοινόχρηστους χώρους ή την εκτός σχεδίου περιοχή. (ΝΟΚ)
ΟΧΘΗ
των μεγάλων λιμνών και των πλεύσιμων ποταμών είναι η χερσαία ζώνη, που περιστοιχίζει αυτούς και βρέχεται από τις μεγαλύτερες αλλά συνήθεις αναβάσεις των υδάτων τους (άρθρο 1, Ν.2971/2001, ΦΕΚ Α 285). Η όχθη είναι κοινόχρηστο πράγμα και η κυριότητα της ανήκει στο κράτος. Για το καθορισμό της ισχύει η διαδικασία του αιγιαλού. Η ΠΑΛΑΙΑ ΟΧΘΗ των μεγάλων λιμνών και των πλεύσιμων ποταμών είναι η ζώνη της ξηράς που προέκυψε από τη μετακινηση της οριογραμμής της όχθης των μεγάλων λιμνών και των πλεύσιμων ποταμών. Η αντιστοιχία με των ορισμών του ΑΙΓΙΑΛΟΥ και του ΠΑΛΑΙΟΥ ΑΙΓΙΑΛΟΥ με την ΟΧΘΗ και την ΠΑΛΑΙΑ ΟΧΘΗ αντιστοιχα είναι δεδομένη μιας και αντιπροσωπεύουν ανάλογες οριογραμμές μόνο που τα πρώτα δύο αναφέρονται στη θάλασσα ενώ τα άλλα δύο στη λίμνη ή στο ποτάμι.
Π ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΤΗΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ
η κτήση που στηρίζεται σε προϋπάρχον δικαίωμα άλλου προσώπου. Σ' αυτή τη περίπτωση η ισχύς του νέου δικαιώματος, επειδή στηρίζεται στο δικαίωμα του προηγούμενου δικαιούχου, εξαρτάται από το αν το προηγούμενο δικαίωμα υπήρχε πραγματικά. Η παράγωγη κτήση ονομάζεται και διαδοχή, ο αποκτών το νέο δικαίωμα δικαιοδόχος (ή διάδοχος) και ο παραχωρών το δικαίωμ δικαιοπάροχος (ή δικαιοδότης). Περιπτώσεις παράγωγης κτήσης είναι η κτήση κυριότητας από κληρονομιά ή από μεταβίβαση. (1)
ΠΑΡΑΛΙΑ
η ζώνη ξηράς που προστίθεται στον αιγιαλό, καθορίζεται δε σε πλάτος μέχρι και πενήντα (50) μέτρα από την οριογραμμή του αιγιαλού, προς εξυπηρέτηση της επικοινωνίας της ξηράς με τη θάλασσα και αντίστροφα (άρθρο 1, Ν.2971/2001, ΦΕΚ Α 285). Ο καθορισμός της προβλέπεται στη διαδικασία καθορισμού του αιγιαλού (βλ. λήμμα ΑΙΓΙΑΛΟΣ) και η κυριότητα της ανήκει στο κράτος εφόσον πρώτα αποζημιωθούν με τη διαδικασία της αναγκαστικής απαλλοτρίωσης όλες οι ιδιοκτησίες που περιλαμβάνονται εντός των γραμμών τη παραλίας και του αιγιαλού (άρθρο 7, Ν.2971/2001, ΦΕΚ Α 285).
ΠΑΡΟΧΘΙΑ ΖΩΝΗ
η προστιθέμενη στην όχθη ζώνη ξηράς που καθορίζεται σε πλάτος μέχρι και πενήντα (50) μέτρων από το προς την ξηρά όριο της όχθης (άρθρο 1, Ν.2971/2001, ΦΕΚ Α 285). Για την κυριότητα ισχύουν τα όσα αναφέρθηκαν για την ΠΑΡΑΛΙΑ.
ΠΕΖΟΔΡΟΜΟΣ
ο δρόμος, που προορίζονται απο κλειστικά για την εξυπηρέτηση των πεζών. (ΝΟΚ)
ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ (ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ)
το σύνολο των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων ενός προσώπου που επιδέχονται χρηματική αποτίμηση. (3)
ΠΕΡΙΦΡΑΞΗ
η κατασκευή με την οποία διαχωρίζονται μεταξύ τους όμορα οικόπεδα ή γήπεδα, καθώς και οικόπεδο ή γήπεδο από κοινόχρηστο χώρο. (ΝΟΚ)
ΠΛΑΤΟΣ ΔΡΟΜΟΥ
το μήκος της καθέτου στον άξονά της οδού μεταξύ των ρυμοτομικών γραμμών. (ΝΟΚ)
ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ
ή Ρυμοτομικό Σχέδιο ή Σχέδιο Πόλης ή Πολεοδομικό σχέδιο είναι το διάγραμμα με τον τυχόν ειδικό πολεοδομικό κανονισμό που έχει εγκριθεί σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις και καθορίζει τους ειδικούς όρους δόμησης, τους κοινόχρηστους, κοινωφελείς και δομήσιμους χώρους και τις επιτρεπόμενες χρήσεις σε κάθε τμήμα ή ζώνη τους (ΝΟΚ). Το Ν.Δ. της 17-7/1923 αποτελεί τον πρώτο βασικό νόμο του κράτους για την ανάπτυξη των οικισμών. Συνήθως η έννοια της Πολεοδομικής Μελέτης είναι ευρύτερη του Ρυμοτομικού Σχεδίου μιας και περιλαμβάνει και άλλα σχέδια εκτός του διαγράμματος.
ΠΡΑΓΜΑΤΑ
είναι μόνο τα ενσωματα αντικείμενα. Λογίζονται και οι φυσικές δυνάμεις ή ενέργειες ιδίως το ηλεκτρικό ρεύμα και η θερμότητα, εφόσον υπόκεινται σε εξουσίαση, όταν περιορίζοντι στο χώρο (ΑΚ 947).
ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΕΚΤΟΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΗΣ
είναι τα κοινά σε όλους, τα κοινόχρηστα και τα προορισμένα για την εξυπηρέτηση δημόσιων, δημοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών (ΑΚ 966). Αποβάλλουν την ιδιότητα αυτή μόνο όταν πάψει ο προορισμός τους για την κοινή χρήση ή για δημόσιο, δημοτικό, κοινοτικό ή θρησκευτικό σκοπό (ΑΚ 971).
ΠΡΑΞΗΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ (Π.Ν.)
είναι οι πράξεις που λόγω εξαιρετικά επείγουσων αναγκώνεκδίδονται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου και υποβάλλονται στη Βουλή για κύρωση μέσα σε 40 ημέρες (αρ.Συντ.43).
ΠΡΟΚΗΠΙΟ ή ΠΡΑΣΙΑ
είναι το τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου, που βρίσκεται μεταξύ της ρυμοτομικής και οικοδομικής γραμμής, όπως αυτές ορίζονται από το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο. (ΝΟΚ)
ΠΡΟΣΗΜΕΙΩΣΗ ΥΠΟΘΗΚΗΣ
η χορήγηση δικαιώματος προτίμησης για την απόκτηση υποθήκης μέχρι να τελεσιδικίσει η επίδικαση της απαίτησης. Η προσημείωση γίνεται μόνο με δικαστική απόφαση (ΑΚ 1276-1277).
ΠΡΟΣΩΠΟ (ΑΣΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ)
το υποκείμενο των έννομων σχέσεων, ιδίως δικαιωμάτων και υποχρεώσεων.
ΠΡΟΣΩΠΟ ΝΟΜΙΚΟ
ένωση προσώπων για την επιδίωξη ορισμένου σκοπού ή συνόλου περιουσίας, για την επιδίωξη ή την εξυπηρέτηση ορισμένου σκοπού και αποκτούν νομική προσωπικότητα, αν τηρηθούν οι όροι που αναγράφει ο νόμος (ΑΚ 61). Τα νομικά πρόσωπα διακρίνονται σε δημοσίου δικαίου (ιδρύονται με πρωτοβουλία του κράτους και ασκούν δημόσια εξουσία) και σε ιδωτικκου δικαίου (ιδρύονται με ιδιωτική πρωτοβουλία και λειτουργούν με τους κανόνες του ιδιωτικού δικαίου).
ΠΡΟΣΩΠΟ ΟΙΚΟΠΕΔΟΥ-ΓΗΠΕΔΟΥ
το όριό του προς τον κοινόχρηστο χώρο. (ΝΟΚ)
ΠΡΟΣΩΠΟ ΦΥΣΙΚΟ
ο κάθε άνθρωπος. Σύμφωνα με τον ΑΚ κάθε άνθρωπος είναι ικανός να έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις (ΑΚ 34).
ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΚΤΗΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΟΣ
δεν στηρίζεται σε προηγούμενο δικαίωμα. Η χρησικτησία είναι ένας πρωτότυπος τρόπος κτήσης, όπως και οι παρχωρήσεις κληροτεμαχίων από το Ελληνικό Δημόσιο. Επίσης όλες τα χωρικά τμήματα που μεταβάλλονται κατά την την Πράξη Εφαρμογή και περιλάμβάνονται στην εισφορά σε γη, θεωρείται ότι δικαιούχος τα κατέχει με πρωτότυπο τίτλο. Αυτό δεν ισχύει για τα υπόλοιπα που περιλαμβάνονται στην εισφορά σε χρήμα.
ΠΩΛΗΣΗ
η σύμβαση με την οποία ο πωλητής έχει την υποχρέωση να μεταβιβάσει την κυριότητα του πράγματος ή το δικαίωμα, που αποτελούν το αντικείμενο της πώλησης, και να παραδώσει το πράγμα και ο αγοραστής έχει την υποχρέωση να πληρώσει το τίμημα που συμφωνήθηκε. (ΑΚ 513)
Ρ ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ
είναι η γραμμή, που καθορίζεται από εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο και οριοθετεί το οικοδομικό τετράγωνο ή γήπεδο σε σχέση με τον κοινόχρηστο χώρο που το περιβάλλει ή εκτός σχεδίου περιοχή (ΝΟΚ).
ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ
ή Σχέδιο Πόλης ή Πολεοδομική Μελέτη ή Πολεοδομικό Σχέδιο είναι το διάγραμμα με τον τυχόν ειδικό πολεοδομικό κανονισμό που έχει εγκριθεί σύμφωνα με τις οικείες διατάξεις και καθορίζει τους ειδικούς όρους δόμησης, τους κοινόχρηστους, κοινωφελείς και δομήσιμους χώρους και τις επιτρεπόμενες χρήσεις σε κάθε τμήμα ή ζώνη τους (ΝΟΚ). Το Ν.Δ. της 17-7/1923 αποτελεί τον πρώτο βασικό νόμο του κράτους για την ανάπτυξη των οικισμών. Συνήθως η έννοια της Πολεοδομικής Μελέτης είναι ευρύτερη του Ρυμοτομικού Σχεδίου μιας και περιλαμβάνει και άλλα σχέδια εκτός του διαγράμματος.
ΡΥΜΟΤΟΜΟΥΜΕΝΟ ΤΜΗΜΑ
είναι το τμήμα ιδιοκτησίας (οικοπέδου ή κτιρίου) που βρίσκεται εντός εγκεκριμένων κοινόχρηστων χώρων του ρυμοτομικού σχεδίου, όπως δρόμους, πλατείες. Προκειμένου να εφαρμοστεί η ρυμοτομία έπρεπε πρώτα να συνταχθεί από τη Διοίκηση είτε η Πράξη Αναλογισμού και Ρυμοτομίας είτε η Πράξη Εφαρμογής. Εφόσον προέκυπτε από τη σύνταξη της Πράξης υπροχρέωση χρηματικής αποζημείωσης για το ρυμοτομούμενο τμήμα, τότε έπρεπε πρώτα να καταβληθεί το τίμημα και μετά να ρυμοτομηθεί η ιδιοκτησία. (ΝΟΚ) - (3).
Σ ΣΥΝΤΑΓΜΑ
είναι ο υπέρτατος νόμος και η πρωταρχική πηγή δικαίου για το κράτος
ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ (ΜΕΡΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ)
αυτό που δε μπορεί να αποχωριστεί από το κύριο πράγμα χωρίς βλάβη του ίδιου ή του κυρίους πράγματος ή χωρίς αλλοίωση της ουσίας ή του προορισμού τους (ΑΚ 953). Για το ΣΥΣΤΑΤΙΚΟ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ ισχύει βάσει του πιο πάνω άρθρου και ότι δεν μπορεί να είναι χωριστά αντικείμενο κυριότητατς ή άλλου εμπράγματου δικαιώματος. Ανάμεσα στα ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ του ΑΚΙΝΗΤΟΥ που διακρίνει ο ΑΚ είναι: - τα πράγματα που έχουν συνδεθεί σταθερά με το έδαφος, τα προϊόντα του ακινήτου εφόσον συνέχονται με το έδαφος, το νερό κάτω από το έδαφος και η πηγή(ΑΚ 954). Δεν θεωρούνται ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ όσα έχουν συνδεθεί με το έδαφος για παροδικό σκοπό. Αυτό ισχύει γενικά για τα κτίσματα που ανεγερθηκαν σε ξένο ακίνητο από αυτόν που έχει εμπράγματο δικαίωμα πάνω σ' αυτό (ΑΚ 955).
Τ ΤΙΤΛΟΣ
είναι το νομικό γεγονός που είναι καταρχήν προσφορο σύμφωνα με το νόμο να δημιουργήσει, μεταβιβάσει, αλλοιώσει ή καταργήσει δικαίωμα είτε εμπράγματο, είτε ενοχικό, είτε πασης φύσεως βάρος και εν γένει δέσμευση της κυριότητας
Υ ΥΠΟΘΗΚΗ
το εμπραγματο δικαίωμα που συστίνεται σε ξένο ακίνητο για την εξασφάλιση απάιτησης με προνομιακή ικανοποίηση του δανειστή (ΑΚ 1257). Η υποθήκη συνίσταται μόνο σε ακίνητα που μπορούν να εκποιηθούν (ΑΚ 1259). Η απόκτηση της υποθήκης γίνεται μόνο μετά από έκδοση τίτλου και η ισχύς καθορίζεται από την ημερομηνία εγγραφής της στο Υποθηκοφυλάκειο και ονομάζεται τάξη υποθήκης. Όλες οι υποθήκες που εγγράφονται την ίδια ημέρα έχουν την ίδια τάξη. Εφόσον η απαίτηση δεν έχει επιδικαστεί ακόμη και μέχρι να βγεί η τελεδίκη απόφαση τότε ο δικαιούχος της απαίτησης μπορεί να εγγράψει Προσημείωση ώστε να αποκτήση δικαίωμα προτίμησης για την απόκτηση Υποθήκης. Η προσημείωση γίνεται μόνο με δικαστική απόφαση.
ΥΠΟΘΗΚΟΦΥΛΑΚΕΙΟ
ιδρύονται με το Νόμο "Περί των Υποθηκών" το 1836 (ΦΕΚ αρ.41, 12/8/1836) τα Γραφεία Υποθηκών στα οποία εγγράφονται η υποθήκες και οι προσημειώσεις. Τα υποθηκοφυλάκεια ιδρύονται όπου υπάρχει έδρα Ειρηνοδικείου και την περίοδο δημοσίευσης του νόμου επικεφαλής ορίζονταν ο τοπικός Ειρηνοδίκης. Με Νόμο ΤΗ' του 1856 "Περί Εγγραφής Κυριότητας και Άλλων Πραγματικών Δικαιωμάτων" υιοθετείται το σύστημα των Μεταγραφών (ΦΕΚ αρ. 70, 6/7/1856). Έτσι στο Γραφείο των Υποθηκών θα εγγράφονται και όλες οι δικαιοπραξίες εν ζωή καθώς και κάθε άλλη δικαστική απόφαση που αφορά εμπράγματα δικαιώματα.
ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ
η δέσμευση συγκεκριμένου προσώπου για τήρηση συγκεκριμένης συμπεριφοράς, που επιβάλεται από το δίκαιο και αντιστοιχεί στο περιεχόμενο του δικαιώματος.
Φ ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ
ο κάθε άνθρωπος. Σύμφωνα με τον ΑΚ κάθε άνθρωπος είναι ικανός να έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις (ΑΚ 34).
Χ
Ψ
Ω ΩΦΕΛΗΜΑΤΑ
είναι όχι μόνο οι καρποί του πράγματος ή του δικαιώματος αλλά και κάθε όφελος που παρέχει η χρήση του πράγματος ή του δικαιώματος (ΑΚ 962). Αν πρόκειται για πολιτικούς καρπούς, ιδίως μισθώματα, τόκους, μερίσματα ή άλλες κανονικά επαναλαμβανόμενες προσόδους, ο δικαιούχος, εφόσον δεν ορίστικε αλλιώς, παίρνει όσο μέρος του αναλογεί στη διάρκεια του δικαιώματός του (ΑΚ 963).