Το Κτηματολόγιο είναι ένα κτηματοκεντρικό σύστημα και έχει ως βασική του μονάδα το γεωτεμάχιο, τη "συνεχόμενη έκταση γης που ανήκει εξ αδιαιρέτου κατά κυριότητα σε έναν ή περισσότερους δικαιούχους." (Τ.Π. ΚΤΗΜΑΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ)

Γύρω από αυτή τη μονάδα οργανώνονται όλες οι κτηματολογικές εγγραφές και με αυτή ως σημείο αναφοράς πραγματοποιούνται όλες οι συναλλαγές τεχνικής ή νομικής φύσης.

Η έννοια του γεωτεμαχίου δεν υποδηλώνει κάτι για τη χρήση του ακινήτου, όπως αν είναι εντός σχείου (οικόπεδο) ή εκτός σχεδίου (γήπεδο), ή αν είναι δασικό, αγροτεμάχιο, κληροτεμάχιο, κοινόχρηστό, δημόσιο ή ιδιωτικό. Επίσης μπορεί να εμπεριέχει την έννοια του ακινήτου (όταν σε ένα γεωτεμάχιο συστήνονται οριζόντιες ιδιοκτησίες τότε η κάθεμιά τους χαρακτηρίζεται ως ακίνητο) ή να ταυτίζεται με αυτήν στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει σύσταση διαιρημένης ιδιοκτησίας (Τ.Π. ΚΤΗΜΑΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ).

Το καθε γεωτεμάχιο χαρακτηρίζεται από έναν μοναδικό αριθμό, τον Κωδικό Αριθμό Εθνικού Κτηματολογίου (ΚΑΕΚ) και απεικονίζεται στα Κτηματολογικά Διαγάμματα ως τμήμα εδάφους μαζί με τα συστατικά του μέρη. Ο αριθμός αυτός αποτελείται από δώδεκα (12) ψηφία και εφόσον υπάρχουν κάθετες και οριζόντιες αποκτά τη πλήρη μορφή που φτάνει τα δεκαέξι (16) ψηφία από τα οποία τα τελευταία τέσσερα χωρίζονται ανά δύο με κάθετες (/).

αριθμός ψηφίων
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	/	13	14	/	15	16

περιγραφή ψηφίων
κωδικός νομού	κωδικός προ καποδ/κού ΟΤΑ	κωδικός 1 από κτημ/φηση	κωδικός 2 από κτημ/φηση	αύξων αριθμός εντός κωδικού 2	/	αύξων αριθμός για κάθετες	/	αύξων αριθμός για οριζόντιες

Ο ΚΑΕΚ μπορεί να είναι ελαφρώς διαφοροποιημένος αν αντιστοιχεί σε γεωτεμάχιο ειδικης έκτασης (ΕΚ) όπως δρόμος, τάφρος και άλλες κοινόχρηστες εκτάσεις, ή αν αντιστοιχεί σε μεταλλείο (ΜΕ). Σε αυτές τις περιπτώσεις τα ψηφία των θέσεων 6-7 αντικαθίστανται από τα γράμματα ΕΚ ή ΜΕ και τα υπόλοιπα ψηφία 8ο έως και 12ο χαρακτηρίζονται από τον άυξονται αριθμό ομοειδών γεωτεμαχίων εντός του προ-καποδιστριακού ΟΤΑ. Η γνώση του ΚΑΕΚ είναι ένα στοιχείο που διευκολύνει τις συναλλάγες στο Κτηματολόγιο.

Οι συναλλαγές αφορούν τα "εγγραπτέα δικαιώματα των ακίνητων κατά την έννοια του άρθρου 948 του αστικού κώδικα (Α.Κ.) και κάθε άλλο αυτοτελές, συνδεόμενο με το έδαφος, ιδιοκτησιακό αντικείμενο" (άρθρο 4, Ν2664/1998). Το άρθρο 948 του Α.Κ. ορίζει ότι ακίνητα πράγματα (ή απλά ακίνητα) είναι το έδαφος και τα συστατικά του, ενώ ως συστατικό, στο άρθρο 953 του Α.Κ., ορίζεται το μέρος του πράγματος που δεν μπορεί να αποχωριστεί από το κύριο πράγμα χωρίς βλάβη αυτού του ίδιου ή του κυρίου πράγματος ή χωρίς αλλοίωση της ουσίας ή του προορισμού τους.

Στο άρθρο 12 του Ν2664/1998 καθορίζεται με σαφήνεια το είδος των εγγραφών στο Κτηματολόγιο που ονομαζονται εγγραπτέες πράξεις. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι πράξεις που περιγράφονται στα άρθρα 618, 1208, 1192, 1193, 1195 και 1312 του Α.Κ. καθώς και όλες οι δικαιοπραξίες, δικαστικές αποφάσεις και διοιηκητικές πράξεις που εγγράφονται με βάση την κείμενη εκάστοτε νομοθεσία στα βιβλία που τηρούνταν στο Υποθηκοφυλακείο.

Επίσης ως βάρη/δεσμεύσεις εγγράφονται και όλες οι διοικητικές πράξεις με τις οποίες κηρύσσονται αναγκαστικές απαλλοτριώσεις, αναδασμοί ή εγκρίνονται πολεοδομικά σχέδια καθώς και όποια άλλη διοικητική πράξη "που έχει επίπτωση στα εμπράγματα δικαιώματα επί ακινήτων ή επάγεται δέσμευσης εξουσίας επί αυτών" (παρ. 2, άρθρο 12, Ν.2664/1998).

Εκτός από τις καταχωρίσεις εγγραπτέων πράξεων, μέρος των συναλλαγών μπορεί να σχετίζεται με τη διόρθωση τεχνικών ή νομικών στοιχείων των εγγραφών στο Κτηματολόγιο. Με τα άρθρα 6 και 17 του Ν.2664/1998 προβλέπεται η διαδικασία διόρθωσεις των αρχικών (ή πρώτων) εγγραφών μέσω προσφυγής στα Δικαστήρια, ενώ στα άρθρα 18 και 19 του ίδιου νόμου δίνεται η δυνατότητα να διορθωθούν οι εγγραφές με κατάθεση σχετικής αίτησης στο αρμόδιο Κτηματολογικό Γραφείο.

Τέλος εκτός από τη καταχώρηση εγγραπτέων πράξεων ή διορθώσεις των καταχωρημένων κτηματολογικών στοιχείων, οι συναλλαγές με το Κτηματολόγιο μπορούν να αφορούν τη χορήγηση κτηματολογικών στοιχείων για άλλες δραστηριότητες όπως η έκδοση οικοδομικής άδειας ή η πράξη χαρακτηρισμού κτλ.