Τί είναι Δίκαιο; ^{[*]Απ.Σ.Γεωργιάδης, "Τί είναι Δικαιο, η νομική επιστήμη για όλους", ΠΕΚ 2018}

Για κάποιoν που δεν είναι απόφοιτος της νομικής μια απάντηση στο ερώτημα τι είναι δίκαιο θα μπορούσε να αποδόθεί ως το σύνολο των κανόνων με τους οποίους ρυθμίζεται υποχρεωτικά καi επιτακτικά η ανθρώπινη συμβίωση και που την τήρησή του επιβάλλει και εξασφαλίζει με κυρώσεις η κρατική εξουσία.Συνεπώς για την καλύτερη κατανόηση και χρήση των διαφόρων εννοιών που σχετίζονται με το Δίκαιο στα θέματα του κτηματολογίου, η αναφορά στην έννοια του Δικαίου θα γινέται σύμφωνα με τον προηγούμενο προσδιορισμό και όχι με διάφορες εμπειρικές ή συναισθηματικές προσσεγγίσεις.

Ποιοί τύποι κανόνων παράγουν Δίκαιο στην Ελλάδα;

Οι κανόνες που παράγουν Δίκαιο στην Ελλάδα διακρίνονται στους ακόλουθους τύπους:

• το Σύνταγμα
• οι Κανόνες του Διευθνούς και Ευρωπαϊκού Δικαίου
• οι Νόμοι του Ελληνικού Κράτους
• το Έθιμο

Ανάλογα με τον τρόπο που παράγονται, πως χαρακτηρίζονται οι Νόμοι του Ελληνικού Κράτους;

Από τους διάφορους τύπους κανόνων οι Νόμοι του Ελληνικού Κράτους χαρακτηρίζονται ανάλογα με τον τρόπο που αυτοί παράγονται:

• Τυπικός Νόμος, ο Νόμος που ακολουθεί την τυπική διαδικασία (νομοθετική πρωτοβουλία από την Βουλή, ακολουθεί επεξεργασία-συζήτηση-ψήφιση από τη Βουλή, έκδοση και δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας)
• Ουσιαστικός Νόμος,όταν τη νομοθετική πρωτοβουλία δεν την αναλαμβάνει η Βουλή, αλλά φορέας της εκτελεστικής εξουσίας (όπως η Κυβέρνηση). Τέτοια είναι τα Προεδρικά Διατάγματα, οι Κανονιστικές Πράξεις του Υπουργικού συμβουλίου ή άλλων οργάνων της Διοίκησης.
• Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, όταν σε περιπτώσεις απρόβλεπτης ανάγκης εκδίδεται από τον/την πρόεδρο της Δημοκρατίας και κυρώνεται από τη Βουλή εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος
• Αναγκαστικός Νόμος (πριν την συνταγματική τους κατάργηση ονομάζονταν Νομοθετικό Διατάγμα), σε περιόδους μη ομαλής λειτουργίας της Βουλής

Διαίρεση των κανόνων Δικαίου ανάλογα με το πεδίο εφαρμογής.

Πέρα από την γενική αντίληψη για το Δικαίο και του Κανόνες, που μόλις αναφέρθηκε, σημαντική είναι και οι δημιουργία επιμέρους συνόλων κανόνων (διαίρεση του Δικαίου)ανάλογα με το πεδίο εφαρμογής τους. Μια τέτοια διαίρεση είναι εκείνη ανάμεσα Ο σχηματισμός σ σε Δημόσιο και Ιδιωτικό.

• Ως μέρη του Δημόσιου Δικαίου είναι το Συνταγματικό, το Διοικητικό, το Ποινικό, το Δικονομοικό κ.α.
• Ως μέρη του Ιδωτικού Δικαίου είναι οτο Αστικό ή Γενικό Ιδιωτικό και τα επιμέρους Ειδικά.

Διάκριση Ιδιωτικού Δικαίου.

Το Ιδιωτικό Δίκαιο διακρίνεται στο Αστικό Δίκαιο (ή Γενικό Ιδιωτικό Δίκαιο) και σε άλλους ειδικούς κλάδους όπως το Εμπορικό, Εργατικό κτλ. Το Αστικό Δίκαιο είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν τις έννομες σχέσεις των προσώπων σε όση έκταση αυτά ενεργούν ως ιδιώτες.

Η έννοια του προσώπου στο Δικαίο.

Τα πρόσωπα (κατά Δίκαιο) είναι τα υποκείμενα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων και διακρίνονται σε Φυσικά (κάθε άνθρωπος) και Νομικά (ένωση προσώπων ή περιουσίας, που επιδιώκουν ή εξυπηρετούν ορισμένο κοινό σκόπο και αποκτούν νομική προσωπικότητα). Τα Νομικά πρόσωπα που ιδρύονται με πρωτοβουλία του κράτους ονομάζονται Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), ενώ αν ιδρύονται με πρωτοβουλία ιδωτών χαρακτηρίζονται Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου.

Έννομες Σχέσεις.

Ως ένομμες (ή νομικές) σχέσεις χαρακτηρίζουμε εκείνες τις κοινωνικές ή βιοτικές σχέσεις μεταξύ προσώπων που ενδιαφέρουν το δίκαιο. Έτσι η φιλία μεταξύ δύο προσώπων γενικά είναι κοινωνική σχέση αλλά δεν ενδιαφέρει το δίκαιο. Ένα σύνολο από κανόνες δικαίου που ρυθμίζει έννομες σχέσεις και καταστάσεις ορισμένης κατηγορίας ονομάζεται θεσμός (ο γάμος, η οικογένεια κτλ). Η έννομη σχέση γεννά δικαιώματα και υποχρεώσεις και μπορεί να συναφθεί μεταξύ προσώπων που κάποιο είναι φορέας δημόσιας εξουσίας (σχέση Δημοσίου δικαίου) ή όχι (σχέση Ιδιωτικού δικαίου).

Δικαώματα και Υποχρεώσεις.

Το πρόσωπο που ευνοείται από μία έννομη σχέση ονομάζεται δικαιούχος και η ευνοϊκή αυτή θέση συνιστά το δικαίωμα. Η ύπαρξη του δικαιώματος συνoδεύεται και από αντιστοιχή υποχρέωση που προσδιορίζεται από το κανόνα. Η υποχρέωση αποτελεί τη δέσμευση του προσώπου, που επιβάλλεται από τον Νόμο, εξαιτίας του συγκεκριμένου δικαιώματος που έχει το πρόσωπο αυτό. Τα δικαιώματα εφόσον αποβλέπουν στην ικανοποίηση οικονομικών (περιουσιακών) αξιών ονομάζονται περιουσιακά (εμπράγματα, ενοχικά, κληρονομικά κτλ).

Διάκριση Ουσιαστικού με Δικονομικού Δικαίου.

Μια ακόμη σημαντική διάκριση, που συναντούν όσοι ασχολούνται με το Κτηματολόγιο είναι εκείνη του Ουσιαστικού με του Δικονομικού Δικαίου.

• Ως Ουσιαστικό Δικαίο ορίζουμε το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν άμεσα την κοινωνική συμβίωση.Σ’ αυτό ανήκουν σχεδόν όλοι οι κανόνες Ιδιωτικού και Δημόσιου Δικαίου
• Ως Δικονομικό Δικαίο ορίζουμε το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζει την οργάνωση και την απονομή δικαιοσύνης.Διακρίνονται τρεις (3) κατηγορίες Δικονομικού Δικαίου:

  • Διοικητική Δικονομία (Κώδικας Διοικητικού Διαδικασιών, Ν.2690/1999)
  • Πολιτική Δικονομία (Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας-ΚπολΔ)
  • Ποινική Δικονομία (Ποινικός Κώδικας)

Λίγα ακόμα βασικά στοιχεία από το Δίκαιο, που μας απασχολούν πολύ ή λιγο ή συναντούμε κατα την ενασχόλησή μας με θέματα του Κτηματολογίου.